کنتاکتور چیست؟
کنتاکتور (Contactor) کلید مغناطیسی است که جزو مهمترین مدارهای فرمان الکتریکی به شمار می آید، از کنتاکتورها در ماشین های صنعتی به منظور راه اندازی و کنترل استفاده می شود.
کنتاکتور سکسیونر ساده قابل قطع زیر بار است که تیغه متحرک آن تحت نیروی دائم الکترومغناطیسی در موقعیت وصل بوده و با کنتاکت ثابت در تماس است. جریان به طور دائم در سیم پیچ تولیدکننده نیروی مغناطیسی برقرار بوده، تیغه محرک کنتاکتور را با فشار مناسب در حالت وصل و تماس با کنتاکت ثابت حفظ می‌کند. در صورت کاهش ولتاژ و یا قطع جریان در بوبین، نیرو تقلیل یافته، کنتاکت متحرک به طور اتوماتیک در موقعیت قطع قرار گرفته، جریان را قطع می‌سازد.
بدین ترتیب تیغه‌های نگهدارنده کنتاکت‌ها که در مسیر جریان بار موتور قرار گرفته‌اند تنها تحت تأثیر نیروی مغناطیسی به کنتاکت‌های ثابت وصل بوده، نیروی الکترومغناطیسی را به طور دائم بر تیغه‌ها و کنتاکت‌های متحرک وارد می‌کند. در صورت قطع جریان ناشی از فقدان ولتاژ، تیغه‌ها تحت تأثیر نیروی فنر از کنتاکت‌های یک کنتاکتور با مداری کنترل میشود که سطح قدرت خیلی کمتری از مدار مورد کلیدزنی دارد. کنتاکتورها انواع مختلفی با توانایی‌ها و ویژگی های مختلفی دارند. برخلاف یک مدارشکن قدرت یک کنتاکتور برای قطع یک جریان اتصال کوتاه استفاده نمی‌شود.
یک کنتاکتور با مداری کنترل میشود که سطح قدرت خیلی کمتری از مدار مورد کلیدزنی دارد. کنتاکتورها انواع مختلفی با توانایی‌ها و ویژگیهای مختلفی دارند. برخلاف یک مدارشکن قدرت یک کنتاکتور برای قطع یک جریان اتصال کوتاه استفاده نمی‌شود.
کنتاکتورها در گستره و اندازه های مختلفی موجودند. از کنتاکتورهای کوچک با ولتاژ ۲۴V DC که به سادگی در یک دست جا می گیرند و توانایی قطع تنها ۱ آمپر را دارند، گرفته تا کنتاکتورهای با پهنا (یا درازای) ۱ متر (یارد) با ولتاژهای چند کیلوولت و آمپراژ چند هزار آمپر.
کنتاکتورها برای کنترل بارهای مختلف الکتریکی اعم از الکتروموتورها، بانکهای خازنی، مدارات روشنایی، گرمکن های الکتریکی و سایر تجهیزات الکتریکی استفاده می شوند.
اجزاء کنتاکتور
یک کنتاکتور دارای سه بخش است:
- کنتاکت‌ها؛ بخش انتقال دهنده جریان در کنتاکتور هستند، که شامل کنتاکت‌های قدرت، کنتاکت‌های کمکی و فنرهای کنتاکت است.
- کویل؛ که نیروی محرکه‌ای را برای بستن کنتاکت‌ها ایجاد می‌کند.
- محفظه؛ یک فریمی است که در آن کنتاکت‌ها و کویل قرار گرفته‌اند.
جنس محفظه معمولاً از مواد عایق مانند: باکالیت، پلی کاپرولاکتام یا (Nylon 6)، پلیمرهای گرماسخت یا ترموست ساخته شده‌اند که برای محافظت و عایق بندی کنتاکت‌ها و ایجاد حفاظت در هنگام لمس کردن کاربر طراحی شده‌اند.
تفاوت کنتاکتور با کلید های معمولی
کنتاکتور در واقع نوعی کلید مغناطیسی است که توسط استپ و استارت خاموش و روشن می شود در کلیدهای معمولی چنانچه در هنگام استفاده از دستگاهی جریان برق قطع شود پس از وصل جریان دستگاه روشن می شود و نیازی به روشن کردن مجدد نیست اما در کنتاکتورها چنانچه با قطعی برق مواجه شویم پس از وصل جریان برق جهت روشن کردن دستگاه از استارت استفاده می کنیم کنتاکتورها جهت اتوماتیک کردن دستگاههایی چون پمپهای آتش نشانی استفاده می شوند.
مزایای کنتاکتورها نسبت به کلیدهای دستی:
1- عمر مکانیکی کنتاکتور نسبت به سایر کلیدها بیشتر است.
2- حفاظت دستگاه‌ها توسط کنتاکتور مناسب‌تر و مطمئن‌تر است.
3- امکان ایجاد مدار فرمان اتوماتیک توسط کنتاکتورها مقدور است.
4- کنترل و فرمان از راه دور ماشین به وسیله کنتاکتور اقتصادی‌تر و ایمنی‌تر است.
5- توسط کنتاکتور امکان قطع و وصل مصرف کننده از چندین محل امکان پذیر است.
6- با طراحی مدار مناسب می‌توان سرعت قطع و وصل مدار را توسط کنتاکتور بالا برد.
7- هنگام قطع برق، مدار مصرف کننده نیز قطع میشود و برای راه اندازی دوباره به استارت نیاز دارد؛ در نتیجه از خطرات وصل ناگهانی دستگاه جلوگیری میشود.
دسته‌بندی کنتاکتور
کنتاکتورها با توجه به نوع باری که می‌توان به کنتاکت های آن‌ها متصل نمود و همچنین نوع ولتاژ بوبین آن‌ها به دسته‌های گوناگون تقسیم می‌شوند.کنتاکتورها بوبین AC با AC و کنتاکتورهای مدل DC با DC شروع می‌شوند.
- AC1 : بار اهمی – بار غیر سلفی یا سلفی ضعیف – گرمکن برقی با ضریب توان حدود .۰۹۵
- AC2 : برای راه‌اندازی موتورهای آسنکرون روتور سیم‌پیچی شده بدون ترمز جریان مخالف
- “AC2 : برای راه‌اندازی موتور آسنکرون با ترمز جریان مخالف
- AC3: برای راه‌اندازی موتور آسنکرون روتور قفسه‌ای .هنگام قطع جریان نامی از تیغه‌ها عبور می‌کند جریان راه‌اندازی ۵تا ۷ برابر جریان نامی است
- AC4 : برای راه‌اندازی موتور آسنکرون روتور قفسه‌ای با ترمز . تعداد دفعات قطع و وصل زیاد در زمانی اندک
- AC11 : کنتاکتور کمکی بدون داشتن کنتاکت قدرت کوپل مغناطیسی – استفاده فقط در مدار فرمان
- DC1 : بار اهمی – بار غیر سلفی یا سلفی ضعیف – گرمکن
- DC2 : برای راه‌اندازی موتور شنت – قطع کردن موتور هنگام کار
- DC3 : برای راه‌اندازی موتور شنت با تعداد دفعات قطع و وصل در فواصل زمانی اندک
- DC4 : راه‌اندازی موتورهای سری و قطع و وصل هنگام کار
- DC5 : راه‌اندازی موتور سری با تعداد دفعات قطع و وصل در فواصل زمانی اندک
- DC6 : کنتاکتور کمکی – کنتاکتور فرمان – کوپل مغناطیسی
نحوه سیم بندی کنتاکتور در مدار
- فلش های قرمز محل اتصال سیم فاز از مدار فرمان است.
- فلش های آبی محل اتصال سیم نول از مدار فرمان است.
- فلش های سبز: در هر کنتاکتور، هر جفت از این پیچ های روبه روی هم ،که با فلش سبز مشخص شده است، فقط در زمان روشن شدن کنتاکتور(بسته شدن) به یدیگر راه میدند و بسته به نوع کنتاکتور، هر کنتاکتور ۳ تا ۵ جفت از این پیچ ها دارد.
- یک جفت پیچ به شماره ۱۳ و ۱۴ در هر کنتاکتور وجود دارد که اغلب برای اتصال به دوطرف سوئیچ استارت استفاده میشود. تا کنتاکتور را در زمان حالت روشن قفل کند.
نتیجه گیری
کنتاکتور، رله بزرگی است که معمولاً برای سوئیچ کردن جریان به سمت یک موتور الکتریکی یا بار پر توان استفاده می شود.
با استفاده از گرمکن های اضافه بار و کنتاکت های اضافه بار، می توان از موتورهای الکتریکی بزرگ در برابر آسیب اضافه جریان محافظت نمود. اگر جریان زیاد موجب گرم شدن گرمکن هایی با اتصال متوالی (سری) شود، آنگاه کنتاکت اضافه بار معمولاً بسته، باز خواهد شد و به این طریق کنتاکتوری که مسئول برق رسانی به موتور است، بی برق خواهد شد.
برای خرید کنتاکتور به وب سایت فروشگاه آسام کالا مراجعه فرمایید. اسام کالا نمایندگی کنتاکتور هیوندای ، کنتاکتوری LS ، کنتاکتور چانت و کنتاکتور اشنایدر می باشد.